Oké. Data zijn net als slippers. Ik vermoed dat deze uitspraak wat toelichting nodig heeft. Dus laten die we die even doornemen.

Dit verhaal begint in de trein. Ik zat in een dubbeldekker, op zo’n klapstoeltje net na de trap. Daardoor zie je de wereld vanuit een interessant perspectief: recht voor je zie je de vloer op ooghoogte.

Vanuit die plek zag ik een interessante verzameling schoenen: een paar afgetrapte sneakers, pumps en stevige werkschoenen.

Mijn hoofd begon meteen te denken:

• Iemand die het niet zo nauw neemt met de staat van zijn schoenen, wat zegt dat over zijn verdere leven?
• Een dame met pumps, die zal vast een prima baan hebben.
• Stevige werkschoenen draag je in de bouw, dus het zal wel een bouwvakker zijn.

Dat rateltje in mijn hoofd gaat soms snel. Dan stapel ik aanname op aanname op aanname en voor je het weet denk ik heel wat te weten over de levens van de mensen van wie ik enkel schoenen zie.

Vloeibare identiteit

In het boek Mijn ontelbare identiteiten van Sinan Çankaya, verhaalt de schrijver over het vloeibare begrip identiteit; hoe we identiteit inzetten om overeenkomsten te vinden én verschillen te benadrukken.

Ergens in het boek beschrijft hij deze scene:

Verveeld kijk ik om me heen en luister een gesprek af tussen twee jongens. De een heeft bombastische witte Moschino-slippers aan, de andere teenslippers van Hugo Boss. Eventjes lijkt het alsof er buiten die vier kletsende voeten niets bestaat. […] De Moschino’s zenuwachtig trillend, de Hugo’s volstrekt baas: kalm en roerloos.

Mijn beleving van voeten in de trein deed me hieraan denken. Het projecteren van personen en diens karakters op schoeisel.

Maar goed, wat heeft dit met data te maken?

Data geven altijd een beperkt beeld

Wil je iemand echt leren kennen? Dan moet je tijd investeren in die persoon. Maar wat als je honderden, duizenden, of zelfs miljoenen bezoekers op je website krijgt? Dan is het geen doen om ieder individu zo te leren kennen.

Daarom gebruiken we data. Je maakt een plan: welke data moet je vastleggen om iets over je website bezoekers te leren? Deze data geven je inzicht in wat mensen op je website doen en hoe je je aanbod kan verbeteren.

Helaas Gelukkig is het zo dat we niet alles wat mensen doen kunnen vastleggen met data. Data zijn dus altijd een afspiegeling van de werkelijkheid. Een beperkte afspiegeling. Eén waarin we actief kiezen welke data we wel en niet vastleggen; waar we wel en niet in geïnteresseerd zijn.

Als je dit bij vrienden zou doen, valt het op hoe gek dit is:

Hallo! Oh nee, daar ben ik niet in geïnteresseerd. In dit document staat wat me wel interesseert. Zou je dit willen doornemen en me daarna iets over die dingen willen vertellen? Dankjewel.

We vergeten soms dat werken met data hier wel op neer komt: je kiest actief wat je wel én wat je niet vastlegt. Data geven daarmee een beperkt beeld van de realiteit. Deze data kunnen leiden tot inzicht, maar wel inzicht op basis van dat beperkte beeld.

Data zijn net als slippers

Net als de schoenen in de trein, en slippers in Mijn ontelbare identiteiten, vertellen data je iets over een kleine uitsneden van een uitermate complex wezen: de mens.

Werken met data is prima. Maar vergeet niet dat je altijd met een beperkte weergave van werkelijkheid te maken hebt.

Dus, werk je met data? Denk dan: data zijn net als slippers.

Enerzijds geven ze je een idee over wie iemand kan zijn, maar anderzijds zijn het niet meer dan slippers; een beperkte weergave van een complex individu.